Bugün Beşparmak diye adlandırılan Latmos dağlarında 1994`ten beri Anneliese Peschlow-Bindokat tarafından bulunan kaya resimleri Anadolu`da son yılların en büyük tarihöncesi arkeolojisi buluntularından biridir. Bu resimlerin belgelenmeleri ve sistematik araştırmaları bu bölgede uzun yıllardır DAI adına yapılan arazi araştırmalarının bir parçasıdır. Bu projenin hedefi, geçmiş zamanda Ege denizinde bulunan bu dağlardaki izleri bilimsel olarak analiz edip insan yaşamına dair en erken dönemden Osmanlı zamanına kadar olan tüm tarihini algılamamızı sağlamaktadır. Çıkış noktası ise Beşparmak dağlarının eteğinde bulunan Helenistik kent Herakleia olmuştur.
 
Bu çalışmalar en başta Türkiye Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından bize verilen yetki ve teveccüh sayesinde olmak üzere, Alman Araştırma Merkezi (DFG), DAI ve Gerda Henkel Vakfı`nın destekleri ile gerçekleştirilebilmiştir. Katkılarından dolayı kuruluşların hepsine buradan teşekkür etmek istiyorum. Özellikle kaya resimleri projesini başından beri büyük bir ilgi ile takip ederek değerli bilgileriyle daima destekleyen Prof. Dr. Harald Hauptmann`a minnettar olduğumu berlirtmek isterim. Çok sayıda kaya resimlerinin kopyalarını hazırlayan arkeolog Murat Gülyaz`ın yoğun destekleri sayesinde ise arazi çalışmaları mümkün oldu. Dr. Volker Höhfeld kartograf ve coğrafyacı olarak uzun yıllar boyunca araştırmanın vazgeçilmezi olmuştur. Tabii ki Erdinc Yıldırım ve İbrahim Kamacı gibi köylerdeki çok sayıda Türk arkadaşlarımızın da gönüllü yardımları göz ardı edilemez. Her birine de ayrı teşekkür ederim.
 
Beşparmak dağlarındaki kaya resimleri geç neolitik dönemden (Yeni Taş Devri`nden) kalkolitik döneme (Bakır Çağı`na) kadar (M.Ö. 6000 - 5000) süren bir zaman içerisine tarihlendirilebilmiştir ve Ön Asya`da yeni bir kaya resimleri mahalli oluşturmaktadır. Beşparmağın kayalıklı peyzajına dayanan, üslup ve temalarında tutarlı olan bu resim dünyası kaya resmi sanatında sadece Anadolu`da olmamak üzere benzersizdir ve bu nedenle yeni bir kültür, yani Beşparmak kültürü olarak nitelendirilebilir. Buzul çağda batı Avrupa`da genellikle hayvan resimleri ağırlıklı olan, Frenk mağara resimlerine nazaran, Beşparmak resimlerinin ana teması insandır. Fakat resimler insanı birey olarak değil, toplumun bir üyesi olarak göstermektedir. Çok sayıda çiftin ele alınmasından da anlaşıldığı üzere resimlerde kadınla erkek arasındaki ilişki ön plandadır. Konu aile ve ailenin devamı yada başka bir deyişle doğurganlıktır. Bu yorumu kaya resimlerinin buluntu yeri de desteklemektedir. Zira hepsi Anadolu`nun bir yağmur ve bereket kültünün merkezi olan Beşparmak dağının çevresinde bulunmaktadır.
 
Beşparmağın kaya resimlerinin Anadolu`da tarih öncesi arkeoloji ve Ege tarihi için taşıdığı önem en iyi Harald Hauptmann`ın sözleri ile ifade edilebilir: „Beşparmak kaya sanatının eşsiz resim dili, git gide hayatlarını tarım ve hayvancılıktan geçindiren yerleşmiş bir topluluğun yeni dini semboller dünyasını temsil ediyor. Bu yeni yaşam tarzı Bereketli Hilal`in dağlı kıyılarından, Levant ve Mezopotamya’dan ve İç Anadolu üzerinden Egeye ve Avrupa`ya kadar yayılıp Anadolu`nun başka hiç bir yerinde olmadığı kadar Beşparmağın kaya resimlerinde ifade bulmuştur. Böylelikle Anadolu`nun batı sahili sadece Levant ile Yukarı Mezopotamya ve Egenin neolitik-kalkolitik (Yeni Taş Devri - Bakır Çağı) merkezleri arasında bir geçit olmakla kalmayıp, aynı zamanda bu resimler sayesinde kendine öz bir etkene sahiptir.“
Beşparmağın kaya resimlerini halka tanıtmak amacıyla DAI adına seyyar bir sergi düzenlendi. Bu serginin açılışı 2003 yılında Berlin`de yapıldı ve sergi akabinde Almanya`da (Bonn, Freiburg, Oldenburg) ve Italya`da (Roma, Lecce, Napoli, Ferrara, Erto, Bozen) çeşitli evrelerden geçti. Eski Muğla valisi Dr. Lale Aytaman`ın aracılığı, o zamanki Türkiye Cumhuriyeti Büyükelçisi Mehmet Ali İrtemçelik`in desteği ve özellikle Vehbi Koç Vakfı ve başkanı Ömer Koç`un yardımları sayesinde sergiyi Türkiye`ye de (İstanbul, Ankara, Muğla) getirmek mümkün oldu. Akabinde Alman Arkeoloji Enstitüsü`nün bir armağanı olarak Türkiye Cumhuriyeti`ne taktim edildi. Sergi 2010 senesinin başından beri yeni açılan Muğla Üniversitesi`nin müzesinde daim olmak üzere yer almaktadır.
Başta serginin Avrupa`nın daha çok ülkesinde gösterilmesi öngörülmüştü. Ancak maddi sebeplerden dolayı bundan vazgeçildi. Onun yerine konsept ile ilgili resim ve metinlerin düzenlenip internette yayınlanmasına karar verildi. Hedef, bu sayede uzmanları da amatörleri de aynı şekilde büyüleyen Beşparmak resim dünyasının halka açılıp üzerine tartışılmasını sağlamktı.
 
 
 
 
 
 
 
 

Kaya resimlerin yayınları: