Yeri
Bu kaya resmi romantik ve derin kesilmiş Karadere`nin kuzey yamacında 430 m yükseklikte bir „mağaranın“ içinde bulunuyor (1). Yamacın bu kısmı doğu tarafındaki bir aralık haricinde kayalarla çevrili bir arazi düzlüğüne iniyor. Böylece küçük bir avlu alanı oluşuyor ve tıpkı Göktepe resminin çevresindeki bahar bayramı motifinde olduğu gibi burada da bir doğa tapınağı izlenimi ortaya çıkıyor (2.3).
Resimli „mağara“ bu avlunun kuzey batı köşesinde bulunmakta (3). Arazi düzlüğünün dikey inen kaya yamacından ve üzerinde eğik yatan yerinden oynamış bir kaya parçasından oluşuyor. Kaya yamacının eteğinde tıpkı Balıktaş`taki kaya hücresinde olduğu gibi alçak düz yüzeyli bir kaya parçası yatıyor. „Mağaranın“ girişi doğu tarafında (4-5).
Betimleme ve yorum
Beşparmak kaya resimleri arasında Karadere „mağarasında“ bulunan resim özel bir yer almaktadır. Konusu, katılığı ve büyüleyici etkisiyle diğer „aile sahnelerinden“ çok farklıdır.
„Mağaranın“ içinin doğusunda bulunan resim farklı boyutlarda figürlerin topluluğunu gösteriyor (6-8). Bu gruba hemen sağındaki oyukta bir figür daha katılıyor. Muhtemelen önden görülen bir hayvanın resmi olan soldan sekizinci figür ve resmin sağ kenarındaki kadın figürü hariç hepsi erkek ve bunlardan beşi fazla uzun boyunlu çizgi adamlardan ibaret. Sadece dördüncü, yedinci ve onuncu figürlerin boyutları, el hareketleri ve vücut şekilleri diğerlerinden çok farklı. Tahminen uzun sürelik bir değişim evresi geçirdiler. Bu büyük olan dördüncü figürün bir minyatürü gibi duran soldan ikinci figür için de geçerli.
Soldan dördüncü figür şüphesiz baş kişi. Yumruk halinde havaya kaldırılmış elleriyle ve iklim tahribinin oluşturmuş olduğu kemer şeklinin altındaki yüksek pozisyonu ile hepsinin arasından öne çıkıyor.
Tuhaf olan bir çok figürün T şeklindeki veya antene benzeyen kafa süsü olması. En çok da baş figürde göze çarpıyor. Bu süsler muhtemelen boynuz anlamına geliyorlar. Boynuzlu veya boynuzlu maskeli insan figürleri kaya sanatında olağan olmayan bir görüntü değil. Hatta Eski Taş Devri`nden beri biliniyorlar ve „boynuz tanrıçaları“, cinler veya büyücüler olarak yorumlanıyorlar.
Karadere`deki resmin dağin tepesindeki iklim tanrıçasının kültü ile ilgili olduğu düşünülüyor. Bunu destekleyen bir gözlem de girişin yanındaki kayanın tabanında basık yuvarlak bir oyuğun olmasıdır (9-10). Buradan ana dağ zincirine bakıldığında sadece en yüksek olan ve kutsal diye geçen dağın tepesi görünüyor (11). Diğer tepeler kayanın karşı duvarının arkasında kalıyor ve görünmüyor. Bu kaya duvarına çıkınca, karşıya çıkan manzara tüm dağ zincirini kapsıyor (12) ve ister istemez, acaba bu „mağara“ duvarındaki figürler birbirinden farklı dağların tepelerini mi temsil ediyor ve „mağaranın“ önünde yapılan kurban ritüelleri onlara mı hitap ediyordu diye düşündürüyor. Belki de dominant dördüncü figür en büyük dağın tepesinin temsilcisi ve iklim tanrısıdır (13). Bu yorum doğruysa resimdeki figür Anadolu iklim tanrısının en erken tasviridir.
Lakin bu figürü büyücü olarak yorumlamak da mümkündür. Tabii ki kalkolitik çağda (Bakır Çağı`nda) doğu Ege bölgesinde bunun gibi inançların olması suretiyle. Bu açıdan bakıldığında sahnenin tamamı büyücünün yumruklarını havaya kaldırarak dağın tepesinde ayinler yaparak yağmur duası olabileceği şekilde yorumlanabilir.
Buluntu yeri: Karadere
1) Doğudan Karadere`ye bakış.
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13